Bewering onder de loep:
Doc D1/04/17
 |
Onze conclusie NIET WAAR, een gevaarlijke bewering De kans op deficiënties is nog zeer groot, voor de hele populatie. Dit is duidelijk aangetoond in recente studies. |
1. Deficiënties volgens HGR2016.
Uit het rapport HGR2016 “Voedingsaanbevelingen voor België” hebben we de gegevens met betrekking tot deficiënties als volgt samengevat, met in de laatste kolom onze conclusie (reeds geïnspireerd door data uit voedselconsumptiepeilingen en –metingen vermeld onder punt 2).
| ADH of Adequate Inname (AI) | Gemiddelde of geschatte inname | Extra HGR Commentaren betreffende deficiënties | Besluit be-sup | |
| Ca | 950 mg | 716-838 mg | Grote kans op tekorten in een belangrijk deel van de bevolking. | |
| P | 800 mg | > 1100 mg | Tekorten zeer zeldzaam. | |
| Mg | 300 - 350 mg (V-M) | 225-402 mg | “Een magnesiumgebrek is zeer zeldzaam en treedt meestal secundair op ten gevolge van een andere pathologie.” | Grote kans op tekorten in bepaalde groepen. |
| K | 3-4g | 2-4 g | “De gebruikelijke inname voor kalium varieert bij volwassenen (…) wat frequent onder de nutritionele aanbevelingen ligt. (…) Nochtans hebben patiënten met arteriële hypertensie, behandeld met diuretica, en/of insuline-resistentie en type 2 diabetes, vaak nood aan een supplement aan kalium.“ | Kans op tekorten, zeker in bepaalde groepen. |
| Fe | 9-15 mg | 9.6-13 mg | “…hoger risico op Fe-deficiëntie zijn vooral jonge kinderen en daarnaast jonge volwassen vrouwen - zowel menstruerende, zwangere als lacterende vrouwen.” | Grote kans op tekorten in bepaalde groepen. |
| Zn | 8 - 11 mg | 4 – 54 mg | “Een tekort aan Zn is een realiteit die meer voorkomt in bepaalde bevolkingsgroepen (premature zuigelingen die borstvoeding krijgen, jonge kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen tijdens de borstvoedingsperiode, oudere volwassenen, vegetariërs) en in achtergestelde regio’s in de wereld (malnutritie, lage inkomens, rurale gebieden), maar ook in Europese landen (tot 10% van de bevolking).” | Grote kans op tekorten, zeker in bepaalde groepen. |
| Cu | 1.2-1.7 mg | 1.0-1.6 mg | “Op uitzondering van enkele bevolkingsgroepen (vrouwen tijdens zwangerschap of borstvoeding, personen met een gestoorde intestinale absorptie, personen met een te hoge inname van Zn) is een tekort aan Cu geen probleem...” | Kans op tekorten in bepaalde groepen. |
| Se | 70 mcg | 30-60 mcg | “Een niet onbelangrijk deel van de Belgische bevolking heeft een aanbreng onder de AI.” | Grote kans op tekorten. |
| I | 150 mcg | Niet beschikbaar | “De aanbreng is nog suboptimaal voor Belgische vrouwen tijdens de zwangerschap of borstvoeding.” | Kans op tekorten in bepaalde groepen. |
| Mn | 3 mg | 2,6 mg | (1983 gegevens) | Kans op tekorten. |
| Mo | 65 mcg | 75-99 mcg | (1997 gegevens) | Kleine kans op tekorten |
| Cr | 30 mcg (NV) | 57-84 mcg | (EFSA gegevens) | Kans op tekorten in bepaalde groepen. |
| F | 2.9-3.4 mg | 2 – 3.5 mg | (EFSA gegevens) | Kleine kans op tekorten. |
| B | 0.3 - 1mg (NV) | 0.9 – 1.5 mg | (EFSA gegevens) | Kleine kans op tekorten. |
| Si | 10-25 mg (NV) | 9 – 43 mg | Kans op tekorten. |
TABEL 1. Deficiënties aan mineralen en sporenelementen bij volwassenen volgens HGR2016.
NV: Niet vastgelegd
| Vitamine | ADH of Adequate Inname | Gemiddelde of geschatte inname | Extra commentaren HGR | Besluit be-sup |
| A | 650-750 mcg RE | onbekend | (studie in NL) “Ongeveer 20% van de mannen en 35% van de vrouwen heeft een gebruikelijke inname lager dan de gemiddelde behoefte.” | Grote kans op tekorten. |
| D | 10-15 mcg | Vaak te laag | Tekorten bij pasgeborenen, kinderen, volwassenen. | Grote kans op tekorten. |
| E | 11-13 mg | onbekend | Tekort is zeldzaam | Kleine kans op tekorten. |
| K | 50-70 mg | Onbekend | Onbepaald | Kleine kans op tekorten. |
| C | 110 mg | 90 mg | Tekort voor meer dan de helft van de bevolking | Grote kans op tekorten. |
| B1 | 1.1-1.5 mg | 1.2 – 1.8 mg | Tekort is zeldzaam | Kleine kans op tekorten. |
| B2 | 1.2 – 1.5 mg | 1.8 – 5.2 mg | Tekort is zeldzaam | Kleine kans op tekorten. |
| B3 | 14-16 mg | 12 – 14 mg | Tekort is zeldzaam | Kleine kans op tekorten. |
| B5 | 5 | 3.2 – 6.3 mg | Nutritionele tekorten zijn zeldzaam | Kleine kans op tekorten. |
| B6 | 2 – 3 mg | Onbekend | Inname overschrijdt de behoefte licht | Tekorten zijn zeldzaam. |
| B8 = H biotine | 40 mcg | 30-60 mcg | Een tekort komt zelden voor | Kans op tekorten. |
| B9 foliumzuur | 200-300mcg | 168-326 mcg | Tekorten bij zwangerschap en vrouwen met verhoogd risico | Grote kans op tekorten, zeker bij zwangerschap. |
| B12 | 4 mcg | 4.2 – 8.6 mcg | Kans op tekort in bepaalde bevolkingsgroepen | Kans op tekorten. |
TABEL 2. Deficiënties aan vitaminen bij volwassenen volgens HGR2016.
2. Tekorten volgens voedselconsumptiepeilingen en -metingen
De Voedselconsumptiepeiling 2014-2015 heeft duidelijkheid geschept met betrekking tot de risico’s op tekorten bij de Belgische consument. Tabel 3 vat de belangrijkste conclusies samen. Verder bevat de onderstaande referentielijst een aantal andere studies die onder meer ook de risicos op deficiënties aan vitamine E, magnesium en zink beschrijven.
| % met risico op tekorten | % van de mannen | % van de vrouwen |
| Calcium | 73% | 85% |
| Ijzer | 36% | 96% |
| Vitamine A | 22-31% | 14-31% |
| Vitamine B1 | 81% | 81% |
| Vitamine B2 | 63% | 62% |
| Vitamine B6 | 80% | 77% |
| Foliumzuur B9 | 63% | 84% |
| Vitamine C | 73% | 78% |
| Vitamine D | 95% | 77% |
TABEL 3. Deficiënties zoals vastgesteld in metingen en peilingen Bronnen:
- Belgische Nationale Voedselconsumptiepeiling - inname uit supplementen inbegrepen. De Ridder K, Bel S, Brocatus L, Cuypers K, Lebacq T, Moyersoen I, Ost C & Teppers E. De consumptie van voedingsmiddelen en de inname van voedingsstoffen. In: Bel S, Tafforeau J (ed.). Voedselconsumptiepeiling 2014-2015. Rapport 4. WIV-ISP, Brussel, 2016.
- Philippart de Foy “Carence en vitamine D: Une pandémie facilement éradicable en médecine de 1ière ligne”, UCL Report 2009. (12) Moyersen I et al (2017) "Intake of Fat-Soluble Vitamins in the Belgian Population: Adequacyand Contribution of Foods, Fortified Foods and Supplements" Nutrients 2017, 9 860.
- Moreno-Reyes R., Carpentier Y. A., Boelaert M. et al. Vitamin D deficiency and hyperparathyroidism in relation to ethnicity: a cross-sectional survey in healthy adults. Eur. J. Nutr. 2009; 48: 31-37
- Isabel Van Daele, Ugent, “Vitamine D-deficiëntie in een doorsnee Belgische huisartsenpraktijk”, Masterproef Huisartsgeneeskunde 2011.
- Van Rossum CTM, Fransen HP, Verkaik-Kloosterman J, Buurma-Rethans EJM, Ocke MC. Dutch National Food Consumption Survey 2007-2010: Diet of children and adults aged 7 to 69 years. RIVM; 2011. Report nr. 350050006/2011.
- Galan P, Preziosi P, Durlach V, Valeix P, Ribas L, Bouzid D, Favier A, Hercberg D. Dietary magnesium intake in a French adult population. Magnes Res 1997; 10(4):321-328. (SU.VI.MAX studie).
- Henderson et al (2003) “The National Diet & Nutrition Survey: adults aged 19 to 64 years. Vitamin and mineral intake and urinary analytes.” HMSO, UK, ISBN 0 11 621568 2.
- Schimatschek HF, Rempis R. (2001) “Prevalence of hypomagnesemia in an unselected German population of 16,000 individuals. Magnes. Res. 2001; 14:283-290.
- Mouw DR, Robyn AL, Sullo EJ. What are the causes of hypomagnesemia? J Fam Pract 2005; 54(2):156-178.
- Hoge Gezondheidsraad. Voedingsaanbevelingen voor België – 2016. Brussel: HGR 2016, Advies nr. 9285
- Peter S, Friedel A, Roos FF et al. A systematic Review of Global Alpha-Tocopherol Status as Assessed by Nutritional Intake Levels and Blood Serum Concentrations. Int J Vitam Nutr Res 2016;, 14:1-21.
- Moyersoen I et al (2017) “Intake of Fat-Soluble Vitamins in the Belgian Population: Adequacy and Contribution of Foods, Fortified Foods and Supplements” Nutrients 2017, 9, 860.
3. Tekorten in specifieke bevolkingsgroepen.
In de volgende tabel hebben we een aantal bekende tekorten in specifieke bevolkingsgroepen weergegeven, zoals beschreven in HGR2016.
| Groep | Tekort |
| Osteoporosepatiënten | Ca, Vit. D |
| Jonge kinderen, jonge volwassen vrouwen, zwangere vrouwen, vrouwen uit lagere sociale klassen | Fe |
| Patiënten met arteriële hypertensie, behandeld met diuretica, en/of insuline-resistentie en type 2 diabetes | K |
| Premature zuigelingen, zuigelingen die borstvoeding krijgen, jonge kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen tijdens de borstvoedingsperiode, oudere volwassenen, vegetariërs, lagere sociale groepen (10% van de bevolking) | Zn |
| Vrouwen tijdens zwangerschap of borstvoeding, personen met een gestoorde intestinale absorptie, personen met een te hoge inname van Zn | Cu |
| Een niet onbelangrijk deel van de Belgische bevolking | Se |
| Vrouwen tijdens de zwangerschap of borstvoeding | I |
| Personen die langdurig en totaal parenteraal gevoed worden | Mn |
| Patiënten onder parenterale voeding | Mo |
| Patiënten onder parenterale voeding | Cr |
| In geval van ernstig afwijkend voedingsgedrag en/of in bepaalde zeer ongunstige socio-economische milieus | Vit. A |
| Kinderen en ouderen vooral naar het einde van de winter en het begin van de lente toe, 40 tot 100% van de oudere populatie, pasgeborenen | Vit. D |
| Personen die vitamine K antagonisten gebruiken | Vit. K |
| Patiënten onder parenterale voeding, rokers, ouderen, meer bij mannen, chronisch alcoholisme, patiënten met kanker of andere chronische aandoeningen die een verlengde inflammatoire toestand met zich meebrengen.Meer dan 50% van de personen die tegelijkertijd minder dan twee stukken fruit per dag eten, geen lichaamsbeweging nemen en roken (en orale contraceptiva nemen indien vrouw). | Vit. C |
| Regelmatig alcoholgebruik | Vit. B1 |
| Chronisch alcoholisme, intestinale malabsorptie bij diversie intestinale ziekten | Vit. B2 |
| Ernstig alcoholisme en als gevolg van bepaalde chronische intestinale of immunitaire ziekten | Vit. B3 |
| Bij chronische parenterale voeding die niet geassocieerd is aan een toediening van dit vitamine of in geval van regelmatige consumptie van rauwe eieren | Vit. B8 (biotine) |
| Vrouwen die zwanger wensen te worden, zwangere vrouwen, vrouwen met een voorgeschiedenis van een NBD bij een voorgaande zwangerschap, zelf NBD of bij de partner, familiale geschiedenis van NBD, gebruik van anti-epileptica, gebruik van Proguanil (anti-malaria medicatie), diabetes mellitus (type 1 of type 2), obesitas, een malabsorptieziekte zoals coeliakie of genetisch bepaalde anemieën (sikkelanemie, thalassemie).Ongeplande zwangerschap en lage sociaaleconomische status van de moeder. | Vit. B9 (foliumzuur) |
| Gering tekort komt vaak voor bij vegetariërs en ouderen.Personen die supplementen met foliumzuur voorgeschreven krijgen. | Vit. B12 |
TABEL 4.Tekorten bij specifieke bevolkingsgroepen volgens HGR2016 Er zijn echter nog meer bevolkingsgroepen die een grote kans lopen op tekorten.Deze hebben we in TABEL 5 samengevat.
| Groep | Tekort | ref |
| Personen die bepaalde types medicatie innemen | allerlei | Zie Document D4/04/17 |
| Obesitas | Fe, Vit. D, B12, E, C | Xanthakos SA. Nutritional Deficiencies in Obesity and After Bariatric Surgery. Pediatr Clin North Am 2009; 56(5):1105-1121 |
| 29% van thuiswonende 65-plussers, en 51% hiervan die in het ziekenhuis werden opgenomen voor heelkunde, hebben een probleem met hun voedingstoestand. | allerlei | Langendries M, Healthcare Executive 2014; 80:28-29. |
| Studenten hebben een zeer slecht voedingspatroon: Amper een kwart eet minstens twee porties fruit per dag, en qua groenten is het dramatisch gesteld: amper 8,4 procent eet minstens de aanbevolen hoeveelheid van 300 gram per dag. | allerlei | AP Hogeschool, Opleiding Voedings- en dieetkunde, 2016 (https://www.ap.be/wetenschap-en-techniek/nieuws/hoe-gezond-leeft-de-ap-student/4384 ) |
Tabel 5. Tekorten en gevoelige groepen bij specifieke groepen die niet vermeld worden in HGR2016
4. Conclusies
Op basis van een overkoepelend inzicht kunnen we besluiten dat er een zeer reële kans is dat de ‘gemiddelde’ Belg een deficiëntie heeft in één of meerdere vitaminen, mineralen of sporenelementen. Onze conclusies zijn samengevat in Tabel 6.
| vitaminen | mineralen | |||
| Grote kans op tekorten | 4 | A, D, C, B9 (foliumzuur) | 5 | Ca, Mg, Fe, Zn, Se |
| Kans op tekorten | 2 | B8 (biotine), B12 | 5 | K, Cu, I, Mn, Si |
| Kleine kans op tekorten | 6 | E, K, B1, B2, B3, B5 | 4 | Mo, Cr, F, B |
| Tekorten zeldzaam | 1 | B6 | 1 | P |
| Totaal | 13 | 15 |
TABEL 6.Overzicht van de belangrijkste tekorten in de Belgische bevolking.
Volgens de gegevens in dit rapport zijn de grootste kansen op tekorten te vinden voor 9 substanties: calcium, magnesium, ijzer, zink, selenium, vitamine A, vitamine D, vitamine C en vitamine B9 (foliumzuur). Verder zijn er specifieke groepen van de bevolking die suppletie nodig hebben.
Tegelijk moet gesteld worden dat, op basis van de in HGR2016 op blz. 13 weergegeven gausskurve, het voorkomen van deficiënties in alle lagen van de bevolking mogelijk is. Bovendien spelen persoonlijke factoren hierbij een zeer grote rol.
Als voorbeeld geven we hier de situatie weer voor calciuminname door vrouwen in België
GRAFIEK 1. De situatie voor calcium. ADH = 950 mg/d, gemiddelde inname voor vrouwen = 716 mg/d. Er is duidelijk een significante groep van vrouwen die een te lage inname van calcium hebben.
GRAFIEK 2. Verband tussen calcium-inname en gezondheidsrisico. Deels gebaseerd op Voedingsnormen 2001, Nederland. Er is een aanzienlijk gezondheidsrisico voor een zeer groot deel van de vrouwen.
Suppletie en verrijking van levensmiddelen met vitamine D en calcium kunnen jaarlijks 200.000 botbreuken voorkomen, wat neerkomt op een besparing van bijna €4 miljard. Voor elke euro die wordt uitgegeven aan voedingssupplementen en verrijkte levensmiddelen, wordt er €3,47 bespaard. Voedingsstoffen zoals vitamine D en calcium zijn dus niet alleen essentieel voor het lichaam, maar ook voor kostenbesparing in de gezondheidszorg (Frost & Sullivan Report, 2017).
The Belgian Bone Club, in een Consensus Document, adviseert een suppletie met calcium en vitamine D voor alle postmenopausale vrouwen en concludeert: “…calcium and vitamin D should be a first-line medication for the prevention and treatment of osteoporosis” (Boonen S et al., Osteoporos Int 2005; 16:239-254).